Free (Ishigami)

Een fantastische tentoonstelling in Fondation Cartier, van de Japanse architect
Junya Ishigami. Freeing Architecture heeft hij het genoemd en dat doet hij; wat een prikkelende, vrijmoedige denker. Weg van de conventies en verstikkende regelgeving in het bouwen.  Zijn uitspraken zijn even eenvoudig als waar (‘een architect brengt mensen bij elkaar’, ‘ik ben als een tour-guide, ik geef richting’) en zijn ontwerpen zijn humaan en extreem tegelijk.
Bovenstaande afbeelding is een ware tour de force; een restaurant en woonhuis voor een chef-kok in Japan, waar een ‘cave’, een wijnkelder het uitgangspunt was. Hij liet diepe kuilen graven in de stenige grond, die hij vervolgens vulde met (gewapend) beton, netjes vlak gestreken aan de bovenkant. De overblijvende grond eromheen werd weggegraven, en wat overbleef is weer een ‘positief’, met op uitgekiende plekken grote gaten voor de lichtinval. Allemaal gebaseerd op een oeroude ‘molding’ techniek uit de beeldhouwkunst, en -wie weet- geïnspireerd door de uit de rotsen gehouwen kerken in Lalibela, Ethiopië.

Een ander eeuwenoud principe is het herbouwen van een tempel vlakbij Kyoto (dat gaat terug naar de achtste eeuw). De oude tempel wordt elke twintig jaar afgebroken en exact weer opgebouwd met nieuw hout. Met die continuïteit in vernieuwen blijft de kennis bewaard en van generatie op generatie doorgegeven. Toen ik daar was werd het hout van de oude tempel -in kleine stukjes gehakt- weggegeven, als een gelukbrengend relikwie!

Die gedachte heeft mede geleid tot een oplossing van Ishigami, voor de opdracht een verzorgingshuis voor Alzheimer patiënten te bouwen. Home for the Elderly is samengesteld uit veertig huizen uit het hele land, die om allerlei redenen afgebroken moesten worden. Elk huis met specifieke kenmerken (door de geografische ligging -de tsunami-, houtconstructie, plaatselijke bouwtechnieken) werd gestript, getransporteerd en weer opgebouwd in een cluster, op een iets verdiept terrein. Privé- en publieke ruimte mooi afgewisseld, met binnenplaatsen, grote eetkamers, tuintjes, opslag en keukens. Alle woonruimte is gelijk van verhouding; allemaal gebaseerd op de afmeting van de traditionele tatami-mat (90 x 180 cm). Stel je voor op je oude dag wat scharrelen, planten water geven en eten met medebewoners in zo’n harmonieuze, huiselijke omgeving, die ongetwijfeld herinneringen op zal roepen aan de huizen waarin ze opgroeiden.

Zo werden er nog tientallen, zeer verschillende projecten getoond in aantrekkelijke modellen en maquettes, allemaal het belichten waard.
En waar kun je een werk van Ishigami zien? In Friesland! Niet ver van Leeuwarden, bouwde hij een hele elegante bezoekersruimte op het terrein van een oud kasteel, De Vijversburg.

A fantastic exhibition in Fondation Cartier, the Japanese architect Junya Ishigami. He has called it Freeing Architecture and that’s what he does; what a provocative and sensitive thinker. Away from the conventions and suffocating regulations in building. His statements are as simple as true (‘an architect brings people together’, ‘I am like a tour guide, I give direction’) and his designs are humane and extreme at the same time.
The above image is a true tour de force; a restaurant and residence for a chef in Japan, where a ‘cave’, a wine cellar was the starting point. He dug deep holes in the stony ground, which he then filled with (reinforced) concrete, neatly flattened at the top. The remaining soil around it was dug away, and what was left is another ‘positive’, with large holes for the light. All based on an ancient ‘molding’ technique.

Another age-old principle is the rebuilding of a temple near Kyoto (that goes back to the eighth century). The old temple is demolished every twenty years and rebuilt exactly with new wood. With this continuity in innovation, the knowledge is preserved and transmitted from generation to generation. When I was there, the wood from the old temple was given away in small pieces, like a relic!

That idea has led to a solution by Ishigami, for the assignment to build an old people’s home for Alzheimer patients. Home for the Elderly is composed of forty houses from all over the country, which had to be demolished for various reasons. Each house with specific characteristics (due to the geographical location, timber construction, local building techniques) was stripped, transported and rebuilt in a cluster, on a slightly deeper terrain. Private and public space nicely interspersed, with courtyards, large dining rooms, inner gardens, storage and kitchens. All living space is equal in proportion; all based on the size of the traditional tatami mat (90 x 180 cm). Imagine fiddling around on your old age, watering plants and eating with fellow residents in such a harmonious, homely environment that will undoubtedly recall the houses they grew up in.

There are dozens of other, very different projects in attractive models, all worth highlighting.
Where can you see a work by Ishigami? In Friesland! Not far from Leeuwarden, he built a very elegant visitor centre on the grounds of an old castle, De Vijversburg.