Monument (2)

Johannes Zacharias komt uit Berlijn, -geboren en getogen- en zat in 2017 bij mij in de basisjaarklas op de Gerrit Rietveld academie.
Voor het vak sculptuur maakte hij toen een even eenvoudig als indrukwekkend filmpje, waarvan de bovenste foto laat zien wat er gebeurde. Hij staat voor het monument aan de Apollolaan in Amsterdam, dat de executie gedenkt, waarbij de Nazi’s in 1944, precies op die plek, 29 verzetstrijders doodschoten.
Johannes bleef daar maar staan, met gebogen hoofd, minutenlang. Dan probeerde hij -uit zijn hoofd- de Nederlandse tekst op te schrijven die op de marmeren plaat bevestigd is.

24 OKTOBER 1944.

ALS REPRESAILLE VOOR EEN ACTIE VAN HET VERZET
WERDEN DOOR DE DUITSE BEZETTER 29 GEVANGENEN
UIT HET HUIS VAN BEWARING AAN DE WETERINGSCHANS
NAAR DEZE PLAATS OVERGEBRACHT EN IN DE VROEGE
OCHTEND VAN 24 OKTOBER 1944 ZONDER VORM
VAN PROCES GEFUSILLEERD.

Het was natuurlijk een hele bescheiden gebeurtenis, maar raakte lagen die je niet helemaal bevroeden kunt. Een Duitse jongen, tegenover de beeltenis van drie Nederlandse jongens, toen net zo oud, die een poging deden een spaak in het wiel te steken, nog iets te keren en daarom vermoord werden. En het was vooral zijn nauwgezette poging de tekst over wat er gebeurd was zo precies mogelijk op te schrijven, die zoveel indruk maakte.

Johannes Zacharias comes from Berlin, born and raised, and was in my foundation year class at the Gerrit Rietveld Academy in 2017.
At the time, he made an equally simple and impressive performance for the sculpture class, the top photo shows what happened. He stands in front of the monument on the Apollolaan in Amsterdam, which commemorates the execution, when the Nazis shot 29 resistance fighters in 1944, exactly on that spot.
Johannes stood there, his head bowed, for several minutes. Then he tried – by heart – to write down the Dutch text that is attached to the marble slab.

OCTOBER 24, 1944.

AS A REPRESAIL FOR AN ACTION OF THE RESISTANCE
29 WERE CAUGHT BY THE GERMAN OCCUPIANT
FROM THE HOUSE OF CUSTOMS ON THE WETERINGSCHANS
TRANSFERRED TO THIS PLACE AND IN THE EARLY
MORNING OF OCTOBER 24, 1944 WITHOUT PROCESS
BEING EXECUTED.

It was of course a very modest event, but it touched layers that you cannot fully imagine. A German boy, facing the image of three Dutch guys, then the same age, who attempted to put a spanner in the works, and were therefore murdered. But it was especially his meticulous attempt to write down the text about what had happened as precisely as possible, that made such an impression.

Ik moest aan dit zuivere, eenvoudige gebaar denken toen ik vorige week zag dat het Holocaust momument aan de Weesperstraat in Amsterdam, van architect Daniel Libeskind al vorderde. Het lijkt me allemaal volkomen misplaatst daar. De spiegelende Hebreeuwse letters die als bliksemschichten op die smalle strook alleen van bovenaf gezien samen de woorden ‘In Herinnering’ vormen. Gedragen door ruim honderdduizend namen van de slachtoffers, in baksteen. Alles bij elkaar zo megalomaan dat het me minder zal roeren, vrees ik, dan dat kleine monument van Johannes. Dat ik nooit vergeten zal.

I was reminded of this pure, simple gesture when I saw last week that the Holocaust memorial on the Weesperstraat in Amsterdam, by architect Daniel Libeskind, in progress. It all seems completely out of place to me there. The mirrored Hebrew letters that together form the words ‘In Remembrance’ like lightning bolts on that narrow strip can only be read from above. Carried by more than a hundred thousand names of the victims, in bricks. All in all, so megalomaniacal that it will move me less, I fear, than that small monument of Johannes. That I will never forget.