Het is al lang geleden dat ik begonnen ben met het fotograferen van Maria zoals ik haar op schilderijen tegenkwam, zag ik in mijn foto-archief dat ik hier probeer te ordenen. In het Louvre raakte ik er een beetje aan verslaafd en hier in de Gemäldegalerie zette ik het voort.
Maria lacht nooit, er is heel soms een vertederde glimlach die om haar lippen speelt. Haar ogen zijn in de meeste gevallen geloken en ze kijkt ons zelden aan. Het is een mengeling van aarzelende berusting, van zorg en ingehouden verdriet om wat komen gaat. Ik heb nog nooit een gelukkige Maria gezien, geen blije moeder met de pasgeboren zoon in haar armen. Dat begint al bij haar afwerende houding als de engel Gabriël bij de annunciatie komt vertellen dat ze onbevlekt zwanger zal worden van de zoon van God. En dat is goed te begrijpen. Je kunt haar bezorgde blik misschien ook verklaren door het voorvoelen, dat ze voorvoelt hoe het zal gaan eindigen. En dat het een zwaar leven zal zijn. Die wijze van afbeelden is dezelfde door de eeuwen heen, dezelfde iconografie in de Byzantijnse mozaïeken, de meeste iconen, en van de vroege Middeleeuwen tot in de late Renaissance.
I saw in my photo archive that I am trying to organize here, that it has been a long time since I started photographing Mother Mary as I encountered her in paintings. In the Louvre I became a little addicted and here in the Gemäldegalerie I continued.
Maria never smiles, sometimes there is an endearing smile that plays around her lips. Her eyes are closed in most cases, she rarely looks at us. It is a mixture of hesitant resignation, of worry and restrained grief about what is to come. I have never seen a happy Mary, not a happy mother with the newborn son in her arms. This already begins with her defensive attitude when the angel Gabriel comes to tell her at the annunciation that she will conceive immaculate with the son of God. And who wouldn’t be. You can mainly explain her worried look by the foreboding, that she foresees how it will end. And that it will be a tough life. The same way of representation has been there through the ages, the same iconography in the Byzantine mosaics, most of the icons, and from the early Middle Ages on to the late Renaissance.
Het echte verdriet komt pas als Jezus aan het kruis hangt, en in de pietá met het dode lichaam van haar zoon in haar schoot. Dan heeft ze rode ogen van het huilen, of ziet net zo bleek als hij. Ik weet dat ik voor de eerste keer de enorme kracht van de Maria verering zag, toen ik op reis was in Guatemala en daar in een dorpskerk een kleine Indiaanse vrouw schokschouderend verdriet zag hebben, geknield opkijkend naar het beeld van Maria, dat haar door glazen tranen aankeek. Maria, die haar begreep.
De musea in Berlijn zijn even open geweest, maar sluiten maandag hun deuren weer.
Ik heb er enorm van genoten.
The real sorrow only comes when Jesus hangs on the cross, and in the pietá with the dead body of her son in her lap. Then she has red eyes from crying, or looks just as pale as her dead son. I saw the tremendous power of Mother Mary worship for the first time when I was traveling in Guatemala and there, in a village church, saw a small Native American woman shrugging in grief, looking up at the statue of Mary with glass tears looking down at her. Maria, who understood.
(nagekomen, op 30 april)
Een vriend attendeerde me op dit mooie, er helemaal op aansluitende stuk van Marjoleine de Vos, dat in de NRC van 20 december 2014 verscheen:
Erik Mattijssen in Paris (2018) and Berlin (2021) 