Resist

‘Dat je dat nou niet allemaal wéten wilt’, riep mijn vader, als wij zeiden, nee Pa, niet wéér over de oorlog.
En daarvan heb ik nu grote spijt. Hoe graag zou ik met hem over de oorlog spreken, waar hij veel van wist en alles over las en zag. Lange rijen video’s over de Tweede Wereldoorlog, net zo’n lange als die van de Winkler Prins.
De bestemming van de huwelijksreis was Duitsland, waarvan mijn moeder zich vooral de Trümmerhaufen herinnerde, eindeloze bergen stenen, overal. Onze eerste buitenlandse vakanties vierden we in Duitsland, natuurlijk. Met grote bolle dekbedden en Kaiserbrötchen, en Onkel Ernst met wie mijn vader lange gesprekken voerde. Later raakten mijn ouders bevriend met een dominee en zijn vrouw aan de Oostzijde van de muur. En met een graaf, wiens neef, Claus von Stauffenberg, een aanslag pleegde op Hitler, die mislukte. De graaf die op de dag van mijn moeders begrafenis met bloemen uit Zuid-Duitsland kwam, aanbelde, een half uur bleef, even alleen met mijn moeder wilde zijn, ons omhelsde en weer terug reed.

Gedenkstätte Deutscher Widerstand heet de plek waar ik gisteren bij toeval belandde.
Claus von Stauffenberg was officier die in kringen verkeerde waarin men in het diepste geheim een aanslag voorbereidde op Hitler, waarvan er eerder een aantal verijdeld waren. Von Stauffenberg zou dit keer zelf de aanslag op Hitler uitvoeren, tijdens een militaire stafbespreking in het hoofdkwartier van Oost-Pruisen,  een goed beveiligd bunkercomplex. Von Stauffenberg had een aktetas met daarin een tijdbom onder de kaartentafel, waarover de officieren en ook Hitler gebogen stonden, geplaatst en vertrok. De aanslag mislukte.
De bom ontplofte en Hitler raakte gewond, maar niet ernstig. De samenzweerders werden ter dood veroordeeld en het vonnis werd dezelfde dag nog uitgevoerd. De executies vonden plaats op de binnenplaats van het Bendlerblock, waar nu dit beeld staat van een naakte man met samengebonden handen, een beeld van Richard Scheibe, dat daar geplaatst is in 1953. Er is later een tweede beeld geplaatst, een vloersculptuur van Erich Reusch, een beetje in de geest van Carl Andre. Als drempel van verzet; ga je er overheen of niet.
Misschien werd het versterkt doordat ik de enige bezoeker was, en speelde mijn vader een rol, maar ik vond het – in al z’n eenvoud- allemaal zeer aangrijpend.

“That you don’t want to know all about that,” my father replied when we said, no Pa, not again about the war.
And I regret that now. How I would love to talk to him about the war, about which he knew a lot and read and saw everything about it. Long lines of videos about the Second World War, just as long as those of the Winkler Prins.
The honeymoon destination was Germany, of which my mother especially remembered the Trümmerhaufen, endless mountains of stones, everywhere. We celebrated our first foreign holidays in Germany, of course. With big round duvets and Kaiserbrötchen, and Onkel Ernst with whom my father had long conversations. Later my parents became friends with a pastor and his wife on the East side of the wall. And with a count, whose cousin, Claus von Stauffenberg, committed an attack on Hitler, which failed. The count who came with flowers from southern Germany on the day of my mother’s funeral, rang the bell, stayed for half an hour, wanted to be alone with my mother, hugged us and drove back again.

Gedenkstätte Deutscher Widerstand is the name of the place where I accidentally ended up yesterday.
Claus von Stauffenberg was an officer who was in circles in which an attack on Hitler was being prepared in secret, some of which had previously been thwarted. This time, Von Stauffenberg was to carry out the attack on Hitler himself, during a military staff meeting at the headquarters of East Prussia, a well-secured bunker complex. Von Stauffenberg had placed a briefcase with a time bomb in it under the chart table, over which the officers and also Hitler were bent, and left. The attack failed.
The bomb exploded and Hitler was injured, but not seriously. The conspirators were sentenced to death and the sentence was carried out the same day. The executions took place in the courtyard of the Bendlerblock, where now stands this statue of a naked man with bound hands, a statue by Richard Scheibe, placed there in 1953. A second work was placed later, a floor sculpture by Erich Reusch, somewhat in the spirit of Carl Andre.
As a threshold of resistance; do you go over it or not.
Perhaps it was reinforced by my being the only visitor and my father was definitely part, but I found it – in all its simplicity – very moving.